به طور کلی، مایعات برودتی در دمای پایین تولید و نگه داری می شوند و لازم است، با استفاده از تجهیزات تخصصی، برای حمل و نقل یا ذخیره سازی آن ها اقدام کرد. برای نگه داری این مایعات و هم چنین به منظور رعایت نکات ایمنی و جلوگیری از بروز خطرات، از مخازن کرایوژنیک استفاده می شود. این مخازن، به عنوان یک عنصر کلیدی در صنایع مختلف کاربرد دارد. در این مطلب، شما را با مفهوم مخزن کرایوژنیک، انواع مختلف و هم چنین مزایا و کاربرد های آن آشنا خواهیم کرد.
این مخازن، دارای دو لایه داخلی و خارجی بوده که هر کدام از آن ها، کاربرد های خاص خود را دارند. از ویژگی های لایه داخلی و خارجی مخازن کرایوژنیک، می توان به قابلیت نگه داری مایعات مختلف در دمای پایین اشاره کرد. لایه داخلی این مخازن، از جنس استیل و لایه خارجی نیز از فولاد کربن ساخته شده، که توانایی تحمل دمای پایین تر از منفی 150 درجه سانتیگراد را دارند. کاربرد این دو لایه در مخازن کرایوژنیک، نگه داری مناسب و اصولی از مایعات فوق سرد می باشد.
به طور کلی، مخازن کرایوژنیک، با توجه به اینکه حاوی چه مواد و مایعات خاصی باشند، به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند. برخی از این مایعات عبارتند از:
• نیتروژن مایع
• اکسیژن مایع
• آرگون مایع
• دی اکسید کربن
• گاز طبیعی مایع
• هلیوم مایع
• هیدروژن مایع
• گاز نفت مایع
همان طور که گفته شد، مخازن کرایوژنیک، بر اساس قابلیت ها و ویژگی های خود، کاربرد های مختلفی نیز دارند. در ادامه به بررسی برخی از این کاربرد ها می پردازیم.
به دلیل اهمیت تامین اکسیژن در بیمارستان ها و مراکز درمانی، استفاده از مخازن کرایوژنیک، در نگه داری اکسیژن مایع با خلوص بالا، بسیار کاربردی است. مخازن کرایوژنیک، بهترین گزینه برای استفاده در بیمارستان ها و مراکز درمانی هستند.
این مخازن، در نگه داری از محصولاتی مانند آرگون، کربن دی اکسید، نیتروژن و غیره در حالت مایع استفاده می شود. هم چنین، در صنایع غذایی و صنایع جوش سازی نیز، کاربرد های فراوانی دارند.
به طور کلی، مخازن کرایوژنیک، با توجه به انواع مختلف آن، ویژگی ها و مزایای فراوانی دارند. در ادامه، به چند مورد از این مزایا، اشاره می کنیم.
مخازن کرایوژنیک، از تنوع بسیار بالایی برخوردار بوده که امکان نصب یک شبکه متمرکز، به منظور توزیع بهینه مایعات فوق سرد را نیز فراهم می کند.
به طور کلی، مایعات ذخیره شده در این مخازن، خلوص بالا تری در مقایسه با سایر سیستم های ذخیره سازی داشته و به صورت همیشگی، در یک مخزن پلمپ شده به طور مجزا، نگه داری می شوند. به این ترتیب، احتمال وجود هیچ آلودگی با عوامل خارجی، در مخازن کرایوژنیک وجود نخواهد داشت.
استفاده از مخازن کرایوژنیک، به دلیل کاهش هزینه شارژ و هزینه های دستمزد و هم چنین، کاهش هزینه های حمل و نقل و تولید گاز های صنعتی، موجب کاهش بهای تمام شده گاز مصرفی خواهد شد.
مایعات ذخیره شده در مخازن کرایوژنیک، به صورت پلمپ و ایزوله بوده و بدون هر گونه تماسی با محیط خارجی، نگه داری و ذخیره می شوند. به این صورت، میزان ایمنی این مخازن، در مقایسه با سایر سیستم های ذخیره سازی، بیشتر می باشد.
بهتر است به هنگام استفاده از مخازن کرایوژنیک برای ذخیره سازی مایعات، به الزامات و نکات ایمنی هم دقت کرده تا از بروز حوادث و اتفاقات ناگوار مانند نشتی، آسیب مواد و صدمات شخصی جلوگیری کنید. برخی از این نکات عبارتند از:
• به هیچ عنوان، مخازن کرایوژنیک را به طور مستقیم زیر نور خورشید قرار ندهید.
• مخازن کرایوژنیک باید به صورت ثابت در موقعیت خود قرار گرفته تا سقوط نکنند.
• بدنه مخازن کرایوژنیک را از اجسام تیز و برنده، دور نگه دارید.
• برای حمل و نقل و جا به جایی مخازن کرایوژنیک، باید از وسایل حمل مخصوص این کار، استفاده شود.
بهتر است، هر گونه تعمیر یا اصلاح در ساختار مخازن کرایوژنیک، توسط یک تعمیرکار مجرب و حرفه ای انجام شود تا همه فعالیت ها، طبق استاندارد های طراحی مخزن، صورت گیرد. علاوه بر این، شخص تعمیرکار، باید به قوانین و مقررات موجود در مورد تعمیرات مخازن کرایوژنیک، تسلط کامل داشته باشد. نکته مهم در زمینه تعمیرات مخازن این است که، این تعمیرات یا اصلاحات انجام شده در مخازن، نباید تاثیری بر یکپارچگی و نوع عملکرد مخزن مورد نظر و یا وسایل محافظتی مرتبط با آن بگذارد.
• از نکات مهم در زمان خرید مخزن، استاندارد های ساخت آن می باشد. به این دلیل که، همه تست ها و آزمایشات، مراحل ساخت، مراحل مونتاژ و غیره طبق استاندارد انتخاب شده، انجام شده اند.
• نکته مهم دیگر در زمان خرید مخازن کرایوژنیک، نوع مصرف و نیاز کارفرما است. به عبارت دیگر، ظرفیت مخزن باید به صورتی باشد، که هم مقرون به صرفه بوده و هم از نظر میزان ریسک، حاشیه امن و راحتی را برای کارفرما فراهم نماید.
• شرکت فروشنده، باید امکان ارائه خدمات پس از فروش، پشتیبانی و تامین راحت قطعات را نیز داشته باشد.
• در زمان خرید مخازن کرایوژنیک، ابتدا نیاز سنجی اولیه توسط کارشناس فروش شرکت انجام شده و بعد از آن، جلسات فنی توسط مهندسان مجموعه فروشنده محصول، برگزار می شود.
قیمت مخازن کرایوژنیک، با توجه به عوامل مختلفی مانند طراحی بهینه مخزن، متریال به کار رفته، طراحی استاندارد، سایز و ابعاد مخازن، خرید از تولید کننده معتبر یا برند و غیره متفاوت است. علاوه بر این موارد، مخازن ساخته شده از جنس آلومینیوم که توانایی تحمل دما های بالا تری را دارند، از قیمت بیشتری نسبت به انواع دیگر این مخازن برخوردار هستند.